Ik heb mijn eigen schrijfproces in beeld gebracht. Geen kladversie maar een kladfilm. Een verkennend onderzoekje naar de vraag wat er waar is van het gezegde schrijven is schrappen. Het filmpje is ook een mooie gelegenheid om eens met de billen bloot te gaan, gezien het geploeter dat ik zo openbaar maak.
Ik installeerde screen recording software (Camtasia Studio, een goed pakket) waarmee ik al mijn getypte letters, muisbewegingen en wisacties vast kon leggen. Ik begon voor de vuist weg, zonder voorbereiding aan het artikel. Ik nam me voor net zo lang te schrijven en te schrappen tot ik een stuk had dat goed genoeg was voor publicatie. Ik zette de screen recorder aan en begon te typen: ‘Schrijven is schrappen’.
In drie sessies, verdeeld over drie dagen, nam ik ongeveer zestig minuten schrijf- en schrapwerk op. De brutotijd die ik aan het artikel besteed heb, was echter langer. Tijdens de momenten dat ik peinzend uit het raam zat te kijken, zette ik de recorder op pauze. Uit het uur netto materiaal heb ik vervolgens de resterende stukjes geknipt waarin niets gebeurde. Dat resulteerde in ongeveer 47 minuten beeld. Om de film vaart te geven, heb ik de afspeelsnelheid verhoogd met een factor 6. Het resultaat is onderstaand filmpje van bijna 8 minuten.
Het turven van geschrapte woorden
Het filmpje geeft een leuke impressie van mijn schrijfproces. Ook gaf het me de mogelijkheid om heus kwantitatief onderzoek te doen (!). Ik heb namelijk alle woorden geturfd die geschrapt zijn. Dat bleek nog niet zo eenvoudig, er zijn altijd twijfelgevallen. De volgende woorden heb ik in ieder geval niet meegeteld als geschrapt:
Een woord dat wordt gewist nog voor het volledig is getypt
Een woord dat per ongeluk wordt gewist, maar daarna meteen weer opgeschreven
Een woord of blok tekst dat wordt verplaatst
De statistieken
Zoals gezegd heb ik in drie fases gewerkt aan de opname, waarbij elke fase een min of meer afgerond artikel opleverde (in de opname heb ik de sessies aan elkaar gelijmd. De overgangen liggen in het filmpje bij 3min45 en 5min28). Het aantal woorden van de opeenvolgende versies nam nauwelijks toe, maar het aantal geschrapte woorden nam per versie bijna lineair toe. Voor de 480 woorden die in de eindversie terecht kwamen, zijn er 822 woorden geschrapt. Anders gezegd: voor elk woord dat de eindversie haalde, zijn bijna twee andere woorden gesneuveld.
- Versie 1: Totaal aantal woorden: 446, Totaal aantal geschrapte woorden: 224
- Versie 2: Totaal aantal woorden: 443, Totaal aantal geschrapte woorden: 529
- Eindversie: Totaal aantal woorden: 480, Totaal aantal geschrapte woorden: 822
Wat voor een schrapper ben ik?
Onder schrijvers zijn er waarschijnlijk verschillende stijlen van schrappen. Iedereen heeft zo zijn eigen temperament. Niet alleen het aandeel geschrapte woorden zal per schrijver verschillen, maar ook de manier waarop en de volgorde waarin deze geschrapt worden. Als ik in versnelde opname naar mijn eigen schrijfproces kijk, dan zie ik wel een patroon. Stormachtige creatieve fases, waarin veel geschreven wordt maar ook complete blokken tekst geschrapt, worden gevolgd door pietluttige fases van hier en daar een woordje schrappen en het zetten van de puntjes op de i.
Ben ik meer of minder dan andere schrijvers een schrapper? Ik zou het eerlijk gezegd niet weten. Hier ligt nog ruimte voor empirisch onderzoek… Hoe dan ook schrap ik behoorlijk veel. Zou ik alles laten bezinken en over een paar weken aan een versie 4 beginnen, dan zou die weer behoorlijk anders worden, vermoed ik. De verhouding van 1 woord op 2 geschrapte zou best eens uit kunnen lopen naar 1 op 3 of 1 op 4.
Een schrapper dus, maar schrappen hoeft niet hetzelfde te zijn als onvruchtbaar tobben. Ik hoop tenminste dat dat blijkt uit deze onderneming.